Wytłoki z jabłek mogą stać się bazą dla nowoczesnych suplementów diety, a roślinne ekstrakty zamknięte w nanocząsteczkach – szansą na szybsze gojenie ran. Na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej trwa realizacja wartego blisko 1,9 mln złotych grantu Narodowego Centrum Nauki. Badania – ramię w ramię – prowadzą doświadczeni naukowcy z Katedry Chemii, Biologii i Biotechnologii oraz uzdolnieni studenci kierunku biotechnologia.
Rocznie przemysł spożywczy „produkuje” około 5-7 milionów ton wytłoków z jabłek! Poważnym wyzwaniem jest więc ich racjonalne zagospodarowanie w myśl idei zrównoważonego rozwoju i strategii 3R (Reduce, Reuse, Recycle / Unikaj, Używaj ponownie, Utylizuj).
Naukowcy Politechniki Białostockiej zauważyli w tym potencjał do pozyskania cennych substancji bioaktywnych o właściwościach przeciwutleniających, immunomodulacyjnych, chemoprewencyjnych, przeciwdrobnoustrojowych czy prebiotycznych, które mogą być stosowane jako dodatki do żywności funkcjonalnej, suplementy diety czy leki.
Dzięki grantowi Narodowego Centrum Nauki realizują innowacyjne „Badania nad kompleksowym wykorzystaniem bogatych w związki fenolowe odpadów z przetwórstwa rolno-spożywczego do otrzymania nano-formulacji o wysokiej bioaktywności i biodostępności”. Kierownikiem prac realizowanych w Politechnice Białostockiej (lider) oraz w Instytucie Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego – Państwowym Instytucie Badawczym, jest dr hab. Monika Kalinowska, prof. PB.
Uczelnia stawia na młodych
Do zespołu naukowców z Katedry Chemii, Biologii i Biotechnologii zaangażowanych w realizację projektu dołączyli studenci kierunku biotechnologia: inż. Wiktoria Jaźwińska oraz inż. Grzegorz Sawicki. To laureaci konkursu na stypendia naukowe dla studentów, ogłoszonego w ramach projektu.
Dla młodych badaczy to nie tylko wsparcie finansowe (stypendium wynosi 6 tys. złotych), ale przede wszystkim szansa na udział w prawdziwym wyścigu po innowacje.
Prof. Monika Kalinowska podkreśla, że stypendyści staną się pełnoprawnymi członkami zespołu.
– Laureaci stypendiów składają zobowiązanie do współpracy i realizacji konkretnej części projektu – zaznacza prof. Kalinowska. – Prace zaplanowane w projekcie od samego początku projektowaliśmy tak, by móc zaangażować do nich studentów. Młodzi ludzie zyskują w ten sposób ogromne kompetencje badawcze, uczą się raportowania, pracy w zespole oraz widzą od środka, jak zarządza się pracą naukową w projekcie o zasięgu międzynarodowym, ponieważ grant jest realizowany przy współpracy z prof. Waldemarem Priebe z The University of Texas MD Anderson Cancer Center, Houston, USA. To kapitał, który zaprocentuje w ich przyszłym rozwoju zawodowym.
Inwestycja w kompetencje przyszłości
Młodzi stypendyści chętnie podejmują się nowego zadania. Tym bardziej, że zakres ich działań w projekcie, łączy się z ich pasjami oraz przygotowywanymi pracami magisterskimi, dając unikalną okazję do prowadzenia eksperymentów na najwyższym poziomie.
Inż. Wiktoria Jaźwińska skupia się na chemicznych detalach struktury roślinnej.
– W projekcie chodzi o nadawanie „drugiego życia” bioodpadom, takim jak chociażby wytłoki z jabłek – mówi studentka biotechnologii na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. – Moim głównym obszarem zainteresowań jest kwas chlorogenowy obecny w wytłokach z jabłek, charakteryzujący się wysoką aktywnością biologiczną. Tworzę nanoliposomowe połączenia z kwasem chlorogenowym, po to aby zwiększyć jego stabilność, biodostępność i możliwości zastosowań w praktyce. Wykorzystuję metody spektroskopowe do badania struktury tych związków oraz sprawdzam ich potencjał w walce z drobnoustrojami. To wymagająca praca, ale mam nadzieję, że otworzy mi drzwi do wymarzonej kariery laboratoryjnej.
Inż. Grzegorz Sawicki od zawsze wiedział, że nauka jest jego powołaniem.
– Wybrałem biotechnologię, bo to fascynująca, interdyscyplinarna dziedzina łącząca biologię, chemię, fizykę, matematykę o nowoczesne technologie – mówi Grzegorz. – W projekcie zajmuję się tworzeniem nanoformulacji roślinnych ekstraktów. W moim przypadku przyjmą one formę hydrożelu, którego zadaniem będzie skuteczne wspomaganie gojenia ran. Zależy mi, by wykorzystać nabyte na studiach umiejętności i osiągnąć wyniki, które realnie pomogą pacjentom.
Odpad punktem wyjścia do stworzenia innowacji
Celem projektu „Badania nad kompleksowym wykorzystaniem bogatych w związki fenolowe odpadów z przetwórstwa rolno-spożywczego do otrzymania nano-formulacji o wysokiej bioaktywności i biodostępności” jest stworzenie substancji przyszłości z produktów ubocznych przemysłu spożywczego. Przedsięwzięcie doceniono w konkursie OPUS 22 ogłoszonym przez Narodowe Centrum Nauki.
– Ideą projektu jest zagospodarowanie bioodpadów, których ilość wzrasta z każdym rokiem – wyjaśnia dr hab. Monika Kalinowska, prof. PB. – Za pomocą zaawansowanych, „zielonych” metod ekstrakcji chcemy wydobyć z nich substancje, które można będzie wykorzystać w biotechnologii, medycynie, farmacji, przemyśle spożywczym czy materiałoznawstwie. Ponieważ te cenne związki często słabo wchłaniają się w naszym organizmie, przetwarzamy je do postaci nano. Małe rozmiary zwiększają ich biodostępność i efektywność działania.
Projekt „Badania nad kompleksowym wykorzystaniem bogatych w związki fenolowe odpadów z przetwórstwa rolno-spożywczego do otrzymania nano-formulacji o wysokiej bioaktywności i biodostępności” wpisuje się na listę krajowych inteligentnych specjalizacji w obszarze Biogospodarka Rolno-Spożywcza, Leśno-Drzewna i Środowiskowa, a ściślej: biotechnologiczne i chemiczne procesy, bioprodukty i produkty chemii specjalistycznej.
Realizacja projektu potrwa do czerwca 2027 roku.
Czytaj więcej: Sukces Katedry Chemii, Biologii i Biotechnologii WBiNŚ w konkursie OPUS 22
Biotechnologia to jeden z dziewięciu kierunków studiów I i II stopnia, jakie prowadzi Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. Dowiedz się jak wykorzystać produkty naturalne i żywe organizmy w przemyśle i nauce i dołącz do studentów biotechnologii w Politechnice Białostockiej.
czytaj więcej:
Biotechnologia – Kierunek przyszłości
Biotechnologia – oferta studiów
Autor: Monika Rokicka
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z uroczystości przekazania stypendiów w projekcie NCN OPUS 22. Inż. Wiktoria Jaźwińska i inż. Grzegorz Sawicki odebrali je 19 grudnia 2025 r.
