Jędrzej Pogorzelski, Radio Akadera: Inżynieria środowiska. Czy to jest dobry kierunek?
Dr inż. Piotr Ofman: Prawdę powiedziawszy trudno stwierdzić, żeby to był zły kierunek! Z jednej bardzo prostej przyczyny – studia na kierunku inżynieria środowiska gwarantują interdyscyplinarne wykształcenie. Choć, należy przyznać, że takim mylącym elementem może się wydawać słowo „środowiska” występujące w nazwie tego kierunku. Potencjalny kandydat, tudzież osoby, które rozważałyby studiowanie na tym kierunku, mogą skojarzyć go z aspektami wyłącznie środowiskowymi. Dlatego już na samym początku należy to sprostować, bo inżynieria środowiska to jest kierunek, który bardzo mocno wpisuje się w proces budownictwa. Absolwenci tego kierunku, branżyści, zajmują się projektowaniem instalacji, które zaopatrują w wodę, umożliwiają odprowadzanie ścieków, zaopatrują w gaz i ciepło budynki użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne: jednorodzinne, wielorodzinne. Wszystko to, co jest potrzebne do komfortu życia mieszkańców. Inżynieria środowiska to jest także ta infrastruktura podziemna, której fakt faktem na co dzień nie widać, między innymi sieci kanalizacyjne, sieci wodne, gazowe, ciepłownicze. Oprócz kwestii stricte związanych z budownictwem, inżynieria środowiska – i tego kształcimy naszych studentów – to zagadnienia projektowania, eksploatacji, użytkowania, nadzoru obiektów kubaturowych, czyli bezpośrednio związanych z infrastrukturą. Mam tutaj na myśli przede wszystkim stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków, ciepłownie, elementy systemu gospodarki odpadami, które występują w większych miastach oraz przede wszystkim to, co jest częściowo związane z odnawialnymi źródłami energii, czyli tematem bardzo na czasie. Podsumowując – mam nadzieję, że w taki całkiem zgrabny sposób – inżynieria środowiska jest kierunkiem, który z racji na swoją interdyscyplinarność daje naprawdę niesamowite pole do popisu absolwentom i umożliwia ich znalezienie takiej niszy, w będą się mogli realizować zawodowo.
Tych aspektów, specjalności, jest w inżynierii środowiska naprawdę wiele. Ile czasu potrzebują studenci, żeby je przyswoić i opanować?
Studia na kierunku inżynieria środowiska podzielone są na dwa stopnie. Pierwszy stopień, inżynierski, trwa siedem semestrów, natomiast drugi stopień, czyli studia magisterskie, trwają trzy semestry. Łącznie mamy dziesięć semestrów, czyli około pięć lat. Niemniej jednak, jako absolwent tego kierunku, mogę powiedzieć, że jest to czas, który mija niesamowicie szybko. Po drodze człowiek zdobywa niesamowicie dużą wiedzę, jeśli chodzi o te wszystkie elementy, o których już wspomniałem, czyli instalacje, obiekty infrastrukturalne, tudzież same zagadnienia środowiskowe. Sam kierunek bardzo poszerza horyzonty. Stajemy się bardziej świadomi skutków oddziaływania procesu budowlanego oraz infrastruktury technicznej na środowisko. Wiemy co zrobić, żeby zapobiegać negatywnym skutkom jaki rozwój miast, ale też ogólnie cywilizacji, wywiera na środowisko naturalne. Jeżeli nie możemy zapobiec, to chociaż starać się je zminimalizować. Prawdę powiedziawszy, opanowanie całej nauki z zakresu inżynierii środowiska wydaje się niemożliwe, przynajmniej dla jednej osoby. Z tego też tytułu wyróżniamy w inżynierii środowiska różne specjalizacje. I bardzo często jest tak, że projektanci, branżyści dzielą się na osoby zajmujące się instalacjami sanitarnymi, osoby zajmujące się sieciami wodociągowymi, czy po prostu infrastrukturą podziemną oraz na takie osoby, które zajmują się obiektami infrastrukturalnymi: stacjami uzdatniania wody, oczyszczalniami ścieków, itd. Ciężko jest znaleźć jednego inżyniera, który znałby się na wszystkim, co jest z inżynierią środowiska związane.
Jakie specjalności z zakresu inżynierii środowiska oferuje Politechnika Białostocka?
Jeśli chodzi o studia pierwszego stopnia, to jest to specjalizacja: urządzenia i instalacje sanitarne. To może brzmi trochę ogólnikowo, ale faktycznie studenci w trakcie studiów poznają – pokazuje im się ten warsztat inżynieria –sztukę projektowania podstawowych elementów instalacyjnych w blokach, czy w domach jednorodzinnych. Mam tu na myśli instalacje doprowadzające wodę, odprowadzające ścieki i kwestie związane z ogrzewaniem domu, mieszkania, bloku, budynku użyteczności publicznej oraz kwestie związane z przesyłem gazu i dostawą gazu – tego, którego używamy na co dzień w kuchenkach. W trakcie studiów inżynierskich próbujemy również zaznajomić studentów z rzeczami związanymi z infrastrukturą: przedstawiamy zagadnienia związane z projektowaniem stacji uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków oraz infrastrukturą podziemną: wodociągami, kanalizacją. Dodatkowo studia inżynierskie kształtują studentów w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, monitoringu środowiska, czyli można powiedzieć takiego elementu wypadkowego, o który mamy się troszczyć, zajmując się projektowaniem i budową wszystkich obiektów, wpisujących się w zakres inżynierii środowiska.
Z kolei studia drugiego stopnia są podzielone na dwie specjalizacje. Jedną z nich są wodociągi i kanalizacje, natomiast druga specjalizacja związana jest z ciepłownictwem i chłodnictwem. Obie te specjalizacje silnie wpisują się w inżynierię środowiska, pozwalają jednak pogłębić wiedzę i umiejętności dotyczące poszczególnych jej elementów. Można więc powiedzieć, że absolwent po specjalizacji związanej z wodociągami i kanalizacją jest lepiej przygotowany, w pełniejszym stopniu, do zadania polegającego na zaprojektowaniu konkretnej infrastruktury technicznej, która znajduje się pod ziemią oraz obiektów infrastrukturalnych, które ją wykorzystują. Podobnie jest w przypadku drugiej specjalizacji.
Czyli jedna z tych specjalizacji cieszy się nieco większym zainteresowaniem? Czy podział jest mniej więcej równy?
Trudno powiedzieć, ponieważ studenci po pierwszym stopniu już zaczynają powoli zauważać, że ta inżynieria środowiska jest naprawdę niesamowicie szeroka i każda z tych specjalizacji jest naprawdę kusząca. I w jednej, i w drugiej, patrząc z punktu technicznego, jest mnóstwo ofert pracy. Dlatego i na jedną, i na drugą specjalizację znajdują się chętni i na pewno są zadowoleni z tego faktu, że ją ukończyli.
Czy warto zdecydować się na studia drugiego stopnia na kierunku inżynieria środowiska?
Wydaje mi się, że jak najbardziej. Przede wszystkim z punktu nazwijmy to formalnego. Ukończenie studiów drugiego stopnia pozwala studentom na odbycie krótszej praktyki, która niezbędna jest do uzyskania uprawnień budowlanych. To chyba jeden z najważniejszych argumentów za podjęciem studiów drugiego stopnia. Natomiast pod względem przekazywanego materiału, studia magisterskie stanowią rozszerzenie wiedzy, którą zdobywa się podczas studiów pierwszego stopnia. Jedyna różnica, to stopień zaawansowania poszczególnych zjawisk. Pod kątem budowania warsztatu inżyniera na pewno warto rozszerzyć studia o drugi stopień i zostać magistrem inżynierem inżynierii środowiska.
Kończymy studia inżynierskie, kończymy studia magisterskie… Ale dyplom to nie wszystko. Jakie uprawnienia posiada się po zakończeniu tego kierunku?
Po ukończeniu studiów nie dostajemy jakiegoś „cudownego” certyfikatu, który otworzy drzwi u każdego pracodawcy. Ukończenie studiów pozwala nam jednak na przygotowanie, przeprowadzenie oraz odbycie praktyki, która jest jednym z elementów warunkujących zakwalifikowanie się do egzaminu na uprawnienia budowlane, czy do kierowania robotami, a także do projektowania. Studia na kierunku inżynierii środowiska umożliwiają uzyskanie uprawnień tzw. sanitarnych, czyli uprawnień budowlanych w specjalności instalacyjnej, w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych. Są one niezbędne do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych na budowie, takich jak kierownik budowy, projektant lub inspektor nadzoru. Żeby je zdobyć trzeba odbyć odpowiednio długą praktykę i zdać egzamin państwowy składający się z dwóch elementów: części pisemnej i ustnej. Po szczęśliwym zdaniu egzaminu ścieżka dalszego rozwoju zawodowego stoi już otworem przed każdym absolwentem inżynierii środowiska.
Jaką pracę można podjąć po ukończeniu studiów?
Z tego co wiem, z rozmów ze studentami, większość z nich znajduje pracę w zawodzie, czyli branżą związaną z inżynierią środowiska. Kilku moich dyplomatów jeszcze przed napisaniem i obroną pracy magisterskiej już pracowało w charakterze asystentów projektanta sieci sanitarnych i zdobywało pierwsze doświadczenie praktyczne w zawodzie. Z tego co obserwuję na rynku pracy, ofert dla inżynierów środowiska, czy inżynierów sanitarnych jest sporo. Myślę, że większość osób, która odnajdzie się na tym kierunku studiów i będzie próbowała znaleźć zajęcie w tym zawodzie – bez problemu znajdzie pracę.
Czy uczelnia pomaga znaleźć miejsce na odbycie praktyk? Czy ułatwia kontakt z przyszłym pracodawcą?
Jak najbardziej! Jeśli chodzi o praktyki, które są po prostu wpisane w ramy kształcenia, to nasz wydział pomaga znaleźć pracodawcę, który pomaga przeszkolić studentów. W kontakcie z pracodawcami pomaga też Biuro Karier Politechniki Białostockiej, które zbiera oferty kierowane do naszych studentów. Dodatkowo Politechnika Białostocka, jako jedna z największych uczelni w regionie, organizuje cyklicznie targi pracy. Bardzo często przedstawiciele poszczególnych przedsiębiorstw budowlanych przyjeżdżają bezpośrednio na wydział, żeby zaprezentować swoją ofertę i propozycje, skierowane do młodych inżynierów. Także już w trakcie studiów studenci mają bezpośrednią styczność z branżą i potencjalnym pracodawcą. Znam przypadki, gdy studenci po praktykach wakacyjnych, po szóstym semestrze studiów, zostają w danym przedsiębiorstwie na dłużej.
Czy mógłby Pan polecić coś kandydatom, którzy dopiero myślą o podjęciu studiów na kierunku inżynieria środowiska. Czy jest coś, co może sprawić, że studiowanie na tym kierunku będzie łatwiejsze i przyjemniejsze?
Wszystkie kierunki studiów inżynierskich, czyli studiów technicznych, są związane przede wszystkim z logicznym myśleniem. A problemy logiczne pomaga rozwiązywać matematyka! Dlatego, jeśli miałbym wskazać przedmiot z zakresu nauk podstawowych, który faktycznie pomaga nauczyć się logicznego myślenia to z pewnością będzie to matematyka. Dodatkowo polecam takie przedmioty jak biologia, fizyka, chemia. One również wpisują się w zakres inżynierii środowiska.
A z jakim przedmiotem mają największe problemy?
Za moich czasów, była to mechanika płynów. To głównie z tego tytułu, że sama fizyka płynów i wszystko, co z tym związane, jest po prostu stosunkowo trudna do zrozumienia. Jest to taka, można powiedzieć materia, w której trzeba zaobserwować pewnego rodzaju logikę, prawidłowość. Jeżeli to już się zrozumie, to przedmiot staje się oczywisty i nie przysparza większego problemu. Wiem również, że studenci mają problemy ze wszelkiej maści chemią, która gdzieś w trakcie studiów występuje. Ale znowu – jest to kwestia zrozumienia pewnych schematów postępowania, działania i rozwiązywania pewnych elementów.
Student, który jest zainteresowany swoim kierunkiem może poszerzać swoją wiedzę w różne sposoby. Czy na inżynierii środowiska też można pogłębiać swoje zainteresowania?
Jak najbardziej! Nawet jestem opiekunem takiego studenckiego koła naukowego. Staram się, tak naprawdę wszystkich chętnych studentów, zaangażować w jakieś prace badawcze, które na wydziale, czy w katedrze prowadzimy na bieżąco. Jeżeli jest taka wola studentów zrzeszonych w kole, to organizujemy wyjazdy studyjne do przedsiębiorstw branżowych albo wycieczkę na obiekty, które są powiązane tematycznie z inżynierią środowiska, na przykład stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów. Jeżeli mamy taką możliwość, to próbujemy też wejść na plac budowy, żeby podejrzeć jak wygląda proces inwestycyjny od kuchni.
Czym jeszcze zajmuje się Studenckie Koło Naukowe Inżynierii Środowiska?
Z reguły czekam na inicjatywę studentów. Często jest tak, że przychodzą i mówią: słuchaj, chcielibyśmy to i to zbadać, bo nie wiemy, jak to działa. Wtedy staram się przybliżyć im sprawę od strony teoretycznej i na tyle, na ile potrafię, od kwestii praktycznej. Bardzo często zajmujemy się monitoringiem środowiska, która studentów interesuje. Przykładowo badamy zawartość metali ciężkich w środowisku miejskim. Analizujemy też przebieg procesów uzdatniania wody albo oczyszczania ścieków, albo mówiąc bardziej naukowo, jednostkowych procesów, które np. podczas oczyszczania ścieków występują w reaktorach biologicznych. Takimi tematami sam bardzo chętnie się zajmuję, bo jestem po prostu człowiekiem ciekawskim z natury. Z tego też powodu chętnie podchwytuję pomysły studentów i wspólnie z nimi chcę realizować tematy badawcze. To daje mi ogromną satysfakcję.
Komu można polecić ten kierunek studiów?
Przede wszystkim ludziom, którzy chcą uzyskać wykształcenie interdyscyplinarne. Interdyscyplinarne pod kątem: oddziaływania na środowisko i projektowania urządzeń technicznych, które mają wpływ na środowisko naturalne. Ale również osobom, które są po prostu ciekawe i dążą do rozwiązania zagadki w bardzo skomplikowanym elemencie, którym jest jakość środowiska, w którym żyjemy i o które powinniśmy dbać. Tak naprawdę głównym celem tych studiów jest wskazanie studentom ścieżki, w jaki sposób ingerować w środowisko tak, żeby zanieczyścić je jak najmniej.
Jaką przykładową pracę może wykonywać absolwent inżynierii środowiska?
Najbardziej lukratywne jest pełnienie samodzielnych funkcji technicznych, które umożliwiają uprawnienia budowlane, czyli projektanta, kierownika budowy, inspektora nadzoru inwestorskiego. Ale oprócz tego jest szereg innych zawodów, w których takowy absolwent się odnajdzie. Studia przygotowują do prowadzenia dokumentacji, związanej z pozwoleniami na korzystanie z zasobów środowiska, ocenami oddziaływania na środowisko. Studenci poznają też regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska oraz inżynierii środowiska. Przy tak interdyscyplinarnej wiedzy znalezienie pracy nie powinno być trudne. Nasi absolwenci posiadają naprawdę szeroką wiedzę na temat tego, w jaki sposób człowiek ingeruje w środowisko i co z tym środowiskiem może zrobić, a czego nie powinien.
Z dr inż. Piotrem Ofmanem rozmawiał Jędrzej Pogorzelski.
„Dobry Kierunek” to program, który przybliża ofertę edukacyjną uczelni, kierunki studiów, perspektywy zawodowe absolwentów. To wszystko po to, by ułatwić młodym ludziom, szczególnie maturzystom, wybór dalszej ścieżki kształcenia. Audycja pojawia się na antenie Radia Akadera. Odcinka z udziałem dr inż. Piotra Ofmana można wysłuchać na serwisie mixcloud
